Sự khác nhau giữa công nghệ thông tin và chuyển đổi số
Ngày 22 tháng 4 năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 505/QĐ-TTg lấy ngày 10 tháng 10 hằng năm là Ngày Chuyển đổi số quốc gia. Chương trình Chuyển đổi số quốc gia hướng tới mục tiêu phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, cải cách triệt để hoạt động quản lý, điều hành của nhà quản lý; thay đổi hoàn toàn phương thức sống, làm việc của người dân, góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện, bền vững của quốc gia.
Chuyển đổi số quốc gia hướng tới mục tiêu phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số
Tuy nhiên, cho đến nay, vẫn còn nhiều cá nhân, tổ chức chưa hiểu rõ khái niệm và mục tiêu của chương trình chuyển đổi số quốc gia. Nhằm tạo sự thống nhất trong nhận thức và hành động, ngày 05/3/2023, Cục chuyển số Quốc gia - Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành Công văn số 244/CĐSQG-CSS về việc thống nhất nhận thức chung về sự khác nhau giữa công nghệ thông tin (CNTT) và chuyển đổi số (CĐS).
Theo đó, Cục chuyển số Quốc gia đã chỉ rõ 17 điểm khác nhau giữa CNTT và CĐS. Cụ thể như sau:
Thứ nhất, Chuyển trọng tâm từ chính quyền sang người dân, từ tổ chức sang nhân viên, từ doanh nghiệp sang khách hàng. Trong khi CNTT tập trung mang lại giá trị cho nhà quản lý thì CĐS tập trung mang lại giá trị cho người dùng, cho khách hàng, cho người dân; lấy người dân, người sử dụng làm trung tâm.
Thứ hai, Chuyển từ chi phí sang tạo ra lợi ích và giá trị. CNTT cần thiết đầu tư nhiều cho cơ sở hạ tầng, máy móc, phần mềm… quan tâm nhiều đến chi phí thực hiện. Trong khí đó, CĐS chú trọng đánh giá hiệu quả, giá trị tạo ra từ việc thực hiện hoạt động cụ thể.
Thứ ba, Chuyển từ phần mềm riêng lẻ sang nền tảng số dùng chung. CNTT chỉ nói đến phần mềm được sử dụng cho một đơn vị, tổ chức, địa phương đơn lẻ. CĐS hướng đến xây dựng và sử dụng phần mềm dùng chung cho nhiều người trên phạm toàn quốc, toàn cầu, đồng thời tạo ra một môi tường làm việc chung cho toàn xã hội.
Thứ tư, Chuyển từ ứng dụng công nghệ sang chuyển đổi cách làm việc. CNTT nói đến ứng dụng công nghệ thông tin như một công cụ để thực hiện tự động hóa một việc cũ, một cách làm cũ, một quy trình cũ. Trong khi đó, CĐS hướng đến mục tiêu thay đối cách làm, trong đó sử dụng phương tiện thực hiện là công nghệ số.
Thứ năm, Chuyển từ cách làm từng phần sang làm toàn diện. CNTT chỉ cần thiết và ứng dụng đối với một bộ phận, tầng lớp người trong xã hội. Trong khi đó, CĐS là toàn diện, mọi nơi, mọi chỗ, mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội.
Thứ sáu, Chuyển trọng tâm từ giám đốc công nghệ thông tin sang người đứng đầu. Đối với CNTT, vai trò quyết định là giám đốc công nghệ thông tin. Trong CĐS, người đứng đầu đóng vai trò quyết định.
Thứ bảy, Chuyển từ máy tính rêng lẻ sang điện toán đám mây. CNTT là các hệ thống công nghệ riêng biệt, đầu tư tốn kém, cần nhiều người vận hành khai thác. CĐS dùng chung dữ liệu trên đám mây, đầu tư một chỗ, vận hành khai thác một chỗ, dùng chung toàn quốc.
Thứ tám, Chuyển từ đầu tư sang thuê. CNTT đòi hỏi sự đầu tư. Do đầu tư không đồng bộ dẫn đến không đảm bảo đạt chuẩn hệ thống, nhiều sự cố, nhất là sự cố an toàn, an ninh mạng. Các hệ thống dùng riêng biệt nên việc kết nối, chia sẻ dữ liệu gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, CĐS hướng đến việc cho thuê, và có thể tăng giảm linh hoạt theo nhu cầu sử dụng.
Thứ chín, Chuyển từ sản phẩm sang dịch vụ. CNTT đòi hỏi người sử dụng phải mua sản phẩm (mua phần cứng, phần mềm). CĐS thì không mua sản phẩm mà là mua dịch vụ, trả tiền theo tháng, theo năm. Là chi phí thường xuyên. Dịch vụ dùng bao nhiêu trả bấy nhiêu. Không phải lo nghĩ về việc nuôi sống dịch vụ.
Thứ mười, Chuyển đổi trọng tâm từ tổ chuyên gia công nghệ sang tổ công nghệ số cộng đồng. Trong khi CNTT chú trọng vào kỹ thuật, công nghệ, chú trọng vào cách làm, vào việc làm ra hệ thống với các tổ chuyên gia về công nghệ. CĐS chú trọng vào các nền tảng số với người dùng chủ yếu là người dân. Vì vậy mà cần các tổ công nghệ số cộng đồng tại từng thôn bản, đến từng nhà hướng dẫn bà con sử dụng.
Mười một, Chuyển từ chú trọng vào làm như thế nào sang làm cái gì. Trong khi CNTT chú trọng vào việc làm như thế nào và phụ thuộc và sự quyết định của Giám đốc công nghệ thông tin; thì CĐS chú trọng việc cần làm cái gì, cần thay đổi cái gì, và sau đó là việc của nhà kỹ thuật. Công nghệ số thực hiện các yêu cầu của nhà lãnh đạo. Vì thế mà nhà lãnh đạo ở vào vị trí trung tâm.
Mười hai, Chuyển trọng tâm từ người giỏi phần mềm sang người giỏi sử dụng. CNTT tập trung vào người viết phần mềm, cần tìm người giỏi phần mềm. CĐS tập trung vào người dùng, vào việc sử dụng và đóng góp cho phần mềm thông minh dần lên. Phần mềm thông minh là mục tiêu cuối cùng, và để làm được việc này thì đóng góp tri thức của người dùng có ý nghĩa quyết định. Người dùng xuất sắc thì tạo ra phần mềm xuất sắc.
Mười ba, Chuyển từ hệ thống công nghệ thông tin sang môi trường số. Trong khi CNTT hướng đến xây dựng hệ thống kỹ thuật, hệ thông CNTT; thì CĐS hướng môi trường sống và làm việc. Môi trường thì rộng hơn rất nhiều so với hệ thống kỹ thuật.
Mười bốn, Chuyển từ tự động hóa sang thông minh hóa. CNTT chú trọng tự động hóa công việc, thay lao động chân tay, thay người. CĐS chú trọng việc hỗ trợ để giúp con người thông minh hơn. Giúp con người ra quyết định dựa trên số liệu nhiều hơn, thông minh hơn, không chú trọng việc thay người.
Mười lăm, Chuyển từ dữ liệu của tổ chức sang dữ liệu người dùng. CNTT xử lý dữ liệu của tổ chức. CĐS thu thập và xử lý dữ liệu người dùng sinh ra hàng ngày để tối ưu hoá hoạt động.
Mười sáu, Chuyển đổi từ dữ liệu có cấu trúc sang dữ liệu phi cấu trúc. CNTT thu thập và xử lý dữ liệu có cấu trúc, dữ liệu được định nghĩa trước, là tri thức cũ. CNTT tập trung vào tự động hoá cái cũ. Không sinh ra tri thức mới. Trong khi đó, CĐS thu thập và xử lý cả dữ liệu phi cấu trúc, phân tích những dữ liệu mới này để sinh ra tri thức mới. CĐS tập trung vào tạo ra tri thức mới, tạo ra nhiều giá trị mới.
Cuối cùng, Chuyển đổi số là công nghệ thông tin + Số hoá toàn diện + Dữ liệu + Đổi mới sáng tạo + Công nghệ số.
Việc hiểu đúng khái niệm sẽ giúp định hướng mục tiêu một cách rõ ràng hơn, cụ thể và đúng đắn hơn. Việc thống nhất nhận thức chung về sự khác nhau giữa CNTT và CĐS sẽ góp phần thống nhất quan điểm, tư tưởng, hành động, góp phần thúc đẩy quá trình thực hiện công cuộc CĐS quốc gia, hướng đến mục tiêu phát triển đất nước giàu mạnh, phát triển bền vững và hiện đại hóa đất nước./.