Bệnh đậu mùa khỉ và cách phòng tránh
Năm 2024, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ghi nhận sự gia tăng bất thường của các trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ tại Cộng hòa dân chủ Công Gô, khoảng 15.600 trường hợp mắc, trong đó có 537 trường hợp tử vong. Tại Việt Nam, từ tháng 7/2023 đến nay đã ghi nhận 199 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ tại 8 tỉnh, thành phố, trong đó có 8 ca tử vong. Thành phố Hồ Chí Minh được ghi nhận có số ca mắc cao nhất tại khu vực phía nam với 156 ca (06 ca tử vong). Riêng năm 2024, thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận 49 ca mắc và không có trường hợp nào tử vong. Các chuyên gia nhận định, đường lây truyền của bệnh là qua tiếp xúc trực tiếp, đường máu, bao gồm cả tiếp xúc tình dục. bệnh đậu mùa khỉ không lây qua hô hấp nên không gây dịch như cúm hay Covid -19. Hầu hết các ca bệnh đầu mùa khỉ là nam chiếm 92,9%, có xu hướng tình dục là đồng tính nam và lưỡng tính nam chiếm 78,6% và dị tính chiếm 8,9%. Khoảng 63% đang nhiễm HIV, 46% mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác. Nguy cơ bị nhiễm bệnh đậu mùa khỉ không hạn chế ở người có quan hệ tình dục hoặc người quan hệ tình dục đồng tính nam. Bất cứ ai có tiếp xúc vật lý gần gũi với người có nguy cơ lây nhiễm đều có nguy cơ nhiễm bệnh.
Khi những ca mắc bệnh đậu mùa khỉ sẽ có những triệu chứng nghi ngờ bệnh và các dấu hiệu tổn thương đặc trưng riêng như phát ban cấp tính dạng mụn nước hoặc mụn mủ và không giải thích được bằng các bệnh phát ban phổ biến khác. Người bệnh có một hoặc nhiều triệu chứng như đau đầu, sốt trên 38,5 độ, nổi hạch, đau cơ, đau lưng, đau nhức cơ thể và mệt mỏi. Ngoài ra, bệnh nhân sẽ có một hoặc nhiều yếu tố dịch tễ như trong vòng 21 ngày trước khi khởi phát triệu chứng có tiếp xúc với trường hợp bệnh xác định hoặc trường hợp nghi ngờ thông qua tiếp xúc vật lý trực tiếp với da hoặc tổn thương da bao gồm cả quan hệ tình dục, hoặc tiếp xúc với các vật dụng bị ô nhiễm như quần áo, giường, đồ dùng cá nhân của người bệnh.
Theo WHO khẳng định, bất kỳ ai cũng có nguy cơ nhiễm vi rút cũng như mắc bệnh đậu mùa khỉ. Trẻ em, phụ nữ đang mang thai, những người bị suy giảm hệ miễn dịch là nhóm đối tượng có nguy cơ đặc biệt cao. WHO cũng thông báo những ai tiếp xúc gần với người bệnh hoặc nguồn lây nhiễm cũng có thể có khả năng mắc bệnh. Để phòng tránh bệnh đậu mùa khỉ người bệnh cần che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất nên che bằng khăn vải hoặc khăn tay, khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm khả năng phát tán các dịch tiết từ đường hô hấp. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng. Đối với người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ ngay với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời, cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục. Người không bị bệnh tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.
Đối với những người có yếu tố dịch tễ đi về từ những quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ, cần tránh tiếp xúc với người nghi ngờ mắc bệnh, động vật có vú chết hoặc sống như động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa vi rút đậu mùa khỉ. Khi quay về Việt Nam cần chủ động khai báo với y tế địa phương để được tư vấn và chủ động phát hiện sớm bệnh đầu mùa khỉ để tránh lây lan trong cộng đồng./.
