Tiếp cận đa dạng thực phẩm góp phần tăng cường dinh dưỡng trong các bữa ăn

Sử dụng đa dạng nguồn thực phẩm trong chế biến các bữa ăn hằng ngày để tăng cường dinh dưỡng cho cơ thể

Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng và nâng cao sức khỏe người dân. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em đã giảm đáng kể và bền vững, tình hình an ninh lương thực - thực phẩm và bữa ăn của người dân đã được cải thiện rõ rệt.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với 3 gánh nặng về dinh dưỡng, đó là tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi (chiều cao theo tuổi), thiếu vi chất dinh dưỡng và thừa cân béo phì, kèm theo xu hướng gia tăng của bệnh không lây nhiễm. Nguyên nhân là do chế độ dinh dưỡng của người dân còn chưa hợp lý (tiêu thụ nhiều thịt, ăn ít rau quả…) và thiếu hoạt động thể lực. Do đó, các cấp, các ngành, địa phương cần tiếp tục nâng cao nhận thức về vai trò dinh dưỡng hợp lý, nâng cao sức khỏe cho người dân.

Tại Đăk Nông, trong những năm qua, các chính sách y tế, chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng cho người dân luôn được quan tâm triển khai lồng ghép với các chương trình, như: Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030, “Nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi”, đề án “Dân số và phát triển tỉnh Đăk Nông giai đoạn 2023-2025, định hướng đến năm 2030”, dự án “Chăm sóc sức khỏe nhân dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc người DTTS, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em”…

Các cấp, các ngành, địa phương trong tỉnh quan tâm truyền thông phổ biến kiến thức, thực hành dinh dưỡng với nhiều hình thức phong phú và nội dung đa dạng. Nội dung tuyên truyền chủ yếu phổ biến kiến thức về dinh dưỡng và vệ sinh an toàn thực phẩm; dinh dưỡng hợp lý cho các lứa tuổi; dinh dưỡng hộ gia đình; dinh dưỡng trong các trường học; phòng chống suy dinh dưỡng và thiếu vi chất dinh dưỡng; chăm sóc dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời; phòng chống thừa cân béo phì và các bệnh mạn tính không lây liên quan đến dinh dưỡng…

Xác định việc bổ sung vitamin A rất cần thiết đối với sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ em, từ nhiều năm nay, ngành Y tế tỉnh đã phối hợp với các địa phương duy trì hoạt động bổ sung vitamin A thường xuyên theo quy định tại 100% xã, phường, thị trấn trong tỉnh, vào 2 đợt tháng 6 và tháng 12 hằng năm. Đợt 1 năm 2024, tỉnh đã triển khai bổ sung vitamin A cho trẻ dưới 5 tuổi có nguy cơ cao thiếu vitamin A cho trên 58 nghìn trẻ, đạt gần 95%, vượt chỉ tiêu so với kế hoạch đề ra.

Bên cạnh đó, các hoạt động dinh dưỡng thiết yếu tại xã, phường, thị trấn trong tỉnh được triển khai thường xuyên. Các trạm y tế thường xuyên theo dõi cân nặng cho toàn bộ trẻ sơ sinh, 3 tháng/lần đối với trẻ dưới 24 tháng tuổi không suy dinh dưỡng. Với trẻ có suy dinh dưỡng được theo dõi tăng trưởng và tư vấn dinh dưỡng hằng tháng.

100% trạm Y tế ở các xã vùng DTTS đều tổ chức khám sàng lọc và đánh giá dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai 3 lần/thai kỳ/người và 3 tháng/lần/trẻ với trẻ em dưới 2 tuổi; triển khai tư vấn dinh dưỡng đối với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi… Các biện pháp can thiệp đối với trẻ em từ 0 đến 72 tháng tuổi suy dinh dưỡng cấp tính nặng bằng cách hỗ trợ điều trị được triển khai; hỗ trợ, hướng dẫn dinh dưỡng thường xuyên; cấp phát sản phẩm dinh dưỡng … Các trạm Y tế cũng thực hiện chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh trong 42 ngày đầu sau sinh tại nhà, nhằm theo dõi sức khỏe của cả bà mẹ và trẻ sơ sinh trong 6 tuần đầu tại nhà.

Từ năm 2023, phối hợp với Vụ Sức khỏe bà mẹ - trẻ em, Ngành Y tế cũng triển khai phần mềm thực đơn cân bằng dinh dưỡng tại trạm Y tế và hướng dẫn phụ nữ mang thai, bà mẹ cho con bú và người chăm sóc trẻ dưới 60 tháng tuổi sử dụng phần mềm. Bước đầu, việc triển khai phần mềm đã mở ra tín hiệu tích cực, cung cấp đến các gia đình thực đơn dinh dưỡng phong phú, đa dạng với đầy đủ nhóm thực phẩm, qua đó giúp các bà mẹ chế biến món ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe của trẻ. Thông qua phần mềm thực đơn, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, vi chất dinh dưỡng rất cần thiết cho quá trình tăng trưởng, phát triển về thể lực, tầm vóc và trí tuệ, nâng cao sức khỏe, sức đề kháng của cơ thể. Mọi gia đình hãy thực hiện đa dạng hoá bữa ăn hàng ngày, phối hợp nhiều loại thực phẩm; lựa chọn và sử dụng thực phẩm có tăng cường vi chất dinh dưỡng.

Bên cạnh đó, cần cho trẻ bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh. Nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu; cho trẻ bú mẹ đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn. Sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng sẵn có ở địa phương cho bữa ăn bổ sung hàng ngày của trẻ; thêm mỡ hoặc dầu ăn để tăng cường hấp thu vitamin A, vitamin D. Cho trẻ trong độ tuổi uống vitamin A 2 lần/năm. Trẻ từ 24 đến 59 tháng tuổi cần được uống thuốc tẩy giun 2 lần/năm. Tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch cho trẻ. Thực hiện vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường để phòng chống nhiễm giun, sán. Phụ nữ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có thai cần uống viên sắt/axit folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn.

Hiện nay, với việc triển khai đồng bộ các hoạt động chăm sóc sức khỏe, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em trong các chương trình mục tiêu quốc gia, tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em trên địa bàn đã có những chuyển biến tích cực, qua đó đã tác động mạnh mẽ đến việc thực hiện tốt chương trình cải thiện dinh dưỡng cho trẻ em và tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em được giảm nhiều trong những năm qua. Hiện, trẻ dưới 5 tuổi của tỉnh có tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân là 16,5%; suy dinh dưỡng gầy còm 4,3%.